Vikram Sarabhai Biography | విక్రమ్ సారాభాయ్ జీవిత చరిత్ర

Vikram Sarabhai : విక్రమ్ సారాభాయ్ ఎవరు, విద్యాభ్యాసం మరియు అతను సాధించిన విజయాలు మరియు విక్రమ్ సారాభాయ్ జీవిత చరిత్ర గురించి తెలుసుకుందాం.

     విక్రమ్ అంబాలాల్ సారాభాయ్ (ఆగష్టు 12, 1919 – డిసెంబర్ 30, 1971) ఒక భారతీయ భౌతిక శాస్త్రవేత్త మరియు ఖగోళ శాస్త్రవేత్త, Vikram Sarabhai అంతరిక్ష పరిశోధనను ప్రారంభించాడు మరియు భారతదేశంలో అణుశక్తిని అభివృద్ధి చేయడంలో సహాయపడ్డాడు. భారత ప్రభుత్వం విక్రమ్ సారాభాయ్ కి 1966 సంవత్సరంలో పద్మభూషణ్ మరియు 1972 సంవత్సరంలో పద్మవిభూషణ్ (మరణానంతరం) తో సత్కరించింది.

వ్యక్తిగత వివరాలు

జననం : ఆగష్టు 12, 1919 అహ్మదాబాద్, భారతదేశం
మరణం : డిసెంబర్ 30, 1971 (వయస్సు 52) హల్సియోన్ కాజిల్, త్రివేండ్రం (ప్రస్తుతం తిరువనంతపురం) కేరళ , భారతదేశం
ప్రసిద్ధులు : భారతీయ అంతరిక్ష కార్యక్రమం ఇండియన్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ మేనేజ్‌మెంట్ అహ్మదాబాద్
అవార్డులు : పద్మ భూషణ్ (1966), పద్మ విభూషణ్ (1972) – మరణానంతరం
తల్లిదండ్రులు : అంబాలాల్ సారాభాయ్, సరళా దేవి
జీవిత భాగస్వామి : మృణాళిని సారాభాయ్
పిల్లలు : మల్లికా సారాభాయ్ (కుమార్తె), కార్తికేయ సారాభాయ్ (కొడుకు)

వ్యక్తిగత జీవితం

     విక్రమ్ సారాభాయ్ 1919 ఆగస్టు 12న గుజరాతీ పారిశ్రామిక కుటుంబంలో జన్మించారు. తల్లి పేరు సరళా దేవి, తండ్రి పేరు అంబాలాల్ సారాభాయ్ ఇతను సారాభాయ్ గ్రూప్ ఆఫ్ కంపెనీల వ్యవస్థాపకుడు. Vikram Sarabhai 1942లో శాస్త్రీయ నృత్యకారిణి మృణాళినిని వివాహం చేసుకున్నారు. వీరికి ఇద్దరు పిల్లలు, కుమార్తె మల్లిక నటి మరియు అతని కుమారుడు కార్తికేయ కూడా సైన్స్‌ లో చురుకైన వ్యక్తి అయ్యాడు. Vikram Sarabhai జైనమతాన్ని అభ్యసించారు మరియు భారతీయ అంతరిక్ష కార్యక్రమాన్ని నిర్మించడానికి తన జీవితాన్ని అంకితం చేశారు. అందుకే Vikram Sarabhai ని ఫాదర్ ఆఫ్ ది ఇండియన్ స్పేస్ ప్రోగ్రాం అని పిలుస్తారు.

Vikram Sarabhai విద్యాభ్యాసం

    Vikram Sarabhai తన ఉన్నత చదువులు పూర్తి చేయడానికి అహ్మదాబాద్‌లోని గుజరాతీ కళాశాలలో చేరాడు. తర్వాత ఇంగ్లాండ్‌లోని కేంబ్రిడ్జ్ విశ్వవిద్యాలయంలో చేరాడు.

     విక్రమ్ సారాభాయ్ తన డాక్టరేట్ కోసం 1945లో కేంబ్రిడ్జ్‌కి  మళ్ళి వెళ్ళాడు మరియు 1947లో ‘కాస్మిక్ రే ఇన్వెస్టిగేషన్ ఇన్ ట్రాపికల్ లాటిట్యూడ్స్’ అనే అంశంపై థీసిస్‌ను సమర్పించాడు.

వృత్తి జీవితం

     కేంబ్రిడ్జ్ నుండి తిరిగి వచ్చిన తర్వాత కర్మక్షేత్ర ఎడ్యుకేషనల్ ఫౌండేషన్ మరియు అహ్మదాబాద్ ఎడ్యుకేషనల్ సొసైటీ మద్దతుతో 11 నవంబర్ 1947న అహ్మదాబాద్‌లోని MG సైన్స్ ఇన్‌స్టిట్యూట్‌లో ఫిజికల్ రీసెర్చ్ లాబొరేటరీ (PRL)ని స్థాపించారు.  

    Vikram Sarabhai తన కుటుంబ వ్యాపారంలో కూడా చాలా చురుకుగా ఉండేవాడు. 1947లో స్వాతంత్ర్యం వచ్చిన తర్వాత, Vikram Sarabhai అహ్మదాబాద్ టెక్స్‌ టైల్ ఇండస్ట్రీస్ రీసెర్చ్ అసోసియేషన్‌ను స్థాపించి, దానిని 1956 వరకు బాగా చూసుకున్నారు. దేశంలో మేనేజ్‌మెంట్ నిపుణుల తక్షణ అవసరాన్ని చూసి, Vikram Sarabhai 1962లో అహ్మదాబాద్‌లో ఇండియన్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ మేనేజ్‌మెంట్‌ను ఏర్పాటు చేయడంలో సహాయం చేశారు.

     Indian National Committee for Space Research (INCOSPAR) ని ఫిబ్రవరి 23, 1962లో Vikram Sarabhai స్థాపించారు. తర్వాత దీన్ని ఇండియన్ స్పేస్ రీసెర్చ్ ఆర్గనైజేషన్ (ISRO)గా పేరు మార్చారు.

     1966లో తన స్నేహితుడైన హోమీ భాభా మరణించిన తర్వాత, విక్రమ్ సారాభాయ్ భారత అటామిక్ ఎనర్జీ కమిషన్ ఛైర్మన్‌గా నియమితులయ్యారు. దక్షిణ భారతదేశంలో తుంబా ఈక్వటోరియల్ రాకెట్ లాంచింగ్ స్టేషన్‌ను ఏర్పాటు చేసిన ఘనత కూడా ఆయనదే. రక్షణ కోసం స్వదేశీ అణు సాంకేతికతను అభివృద్ధి చేయడంలో విక్రమ్ సారాభాయ్ కూడా సహాయపడ్డారు.

ఆవిష్కరణలు 

     Vikram Sarabhai దేశవ్యాప్తంగా అనేక సంస్థలను స్థాపించడంలో సహాయం చేసారు అందులో కొన్ని ప్రసిద్ధ సంస్థలు.

1. 1947లో అహ్మదాబాద్‌లో Physical Research Laboratory (PRL)ని డాక్టర్ విక్రమ్ సారాభాయ్ స్థాపించారు. ఇది అంతరిక్షం మరియు అనుబంధ శాస్త్రాల కోసం ఏర్పడిన జాతీయ పరిశోధనా సంస్థ.
2. ఇండియన్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ మేనేజ్‌మెంట్ (IIM), డిసెంబర్ 11, 1961న అహ్మదాబాద్‌లో స్థాపించబడింది, ఇది దేశంలోనే అత్యుత్తమ మేనేజ్‌మెంట్ ఇన్‌స్టిట్యూట్‌గా పరిగణించబడింది.
3. యురేనియం కార్పొరేషన్ ఆఫ్ ఇండియా లిమిటెడ్ (UCIL), జాదుగూడ, బీహార్ 1967లో అణుశక్తి విభాగం క్రింద స్థాపించబడింది.
4. విక్రమ్ సారాభాయ్ కమ్యూనిటీ సైన్స్ సెంటర్ (VASCSC) లేదా కమ్యూనిటీ సైన్స్ సెంటర్ 1960లో అహ్మదాబాద్‌లో స్థాపించబడింది. విద్యార్థులు, ఉపాధ్యాయులు మరియు ప్రజలలో సైన్స్ మరియు గణిత విద్యను ప్రాచుర్యంలోకి తీసుకురావడానికి VASCSC కృషి చేస్తోంది. శాస్త్రీయ విద్య యొక్క వినూత్న పద్ధతులను మెరుగుపరచడం మరియు కనుగొనడం దీని ప్రధాన లక్ష్యం.
5. దర్పన్ అకాడమీ ఫర్ పెర్ఫార్మింగ్ ఆర్ట్స్, అహ్మదాబాద్ తన భార్యతో కలిసి 1949లో స్థాపించబడింది మరియు ఇప్పుడు అతని కుమార్తె మల్లికా సారాభాయ్ గత మూడు దశాబ్దాలుగా దర్శకత్వం వహించింది.
6. ఫాస్టర్ బ్రీడర్ టెస్ట్ రియాక్టర్ (FBTR), కల్పక్కం 1985లో స్థాపించబడింది మరియు ఇది వేగవంతమైన ఇంధన రియాక్టర్‌లు మరియు మెటీరియల్‌ల కోసం టెస్ట్‌ బెడ్.
7. ఎలక్ట్రానిక్స్ కార్పొరేషన్ ఆఫ్ ఇండియా లిమిటెడ్ (ECIL), హైదరాబాద్ 1967లో ఎలక్ట్రానిక్స్‌లో బలమైన దేశీయ స్థావరాన్ని సృష్టించడానికి స్థాపించబడింది.
8. విక్రమ్ సారాభాయ్ స్పేస్ సెంటర్, తిరువనంతపురం 21 నవంబర్ 1963న స్థాపించబడింది, ఇది ISRO యొక్క ప్రధాన అంతరిక్ష పరిశోధనా కేంద్రం, ఇది ప్రధానంగా భారతీయ ఉపగ్రహ కార్యక్రమం కోసం రాకెట్ మరియు అంతరిక్ష వాహనాలపై దృష్టి సారిస్తుంది.
9. స్పేస్ అప్లికేషన్స్ సెంటర్ (SAC), అహ్మదాబాద్ 1972లో స్థాపించబడింది. ఇస్రో యొక్క విజన్ మరియు మిషన్‌ను సాకారం చేయడంలో స్పేస్ అప్లికేషన్స్ సెంటర్ ముఖ్యమైన పాత్ర పోషించింది.
10. 1972 లో వేరియబుల్ ఎనర్జీ సైక్లోట్రాన్ ప్రాజెక్ట్ (VECC)ని కలకత్తాలో స్థాపించారు. VECC ప్రాథమిక మరియు అనువర్తిత అణు శాస్త్రాలు మరియు న్యూక్లియర్ పార్టికల్ యాక్సిలరేటర్ అభివృద్ధిపై పరిశోధన చేస్తుంది.

భారత అంతరిక్ష పరిశోధన సంస్థ 

     1947లో లండన్‌లోని కేంబ్రిడ్జ్ విశ్వవిద్యాలయం నుండి డాక్టరేట్ పూర్తి చేసిన తర్వాత భారతదేశానికి తిరిగి వచ్చినప్పుడు, భారతదేశం వంటి అభివృద్ధి చెందుతున్న దేశానికి అంతరిక్ష కార్యక్రమం యొక్క ప్రాముఖ్యత గురించి కొత్తగా ఏర్పడిన స్వతంత్ర భారత ప్రభుత్వానికి అతను ఒప్పించగలిగాడు. డా. సారాభాయ్‌కు డాక్టర్ హోమీ జహంగీర్ భాభా కూడా మద్దతునిచ్చాడు. భారతదేశంలో మొట్టమొదటి రాకెట్ లాంచ్ స్టేషన్‌ను ఏర్పాటు చేయడంలో కూడా డాక్టర్ సారాభాయ్‌కు హోమీ భాభా మద్దతు ఇచ్చారు. అరేబియా సముద్ర తీరంలో తిరువనంతపురం సమీపంలోని తుంబ వద్ద, మొదటి రాకెట్ ప్రయోగ కేంద్రం స్థాపించబడింది

     ఇన్‌ఫ్రాస్ట్రక్చర్, సిబ్బంది, కమ్యూనికేషన్ లింక్‌లు మరియు లాంచ్ ప్యాడ్‌లను ఏర్పాటు చేయడంలో విశేషమైన కృషి చేశారు. తర్వాత సోడియం ఆవిరి పేలోడ్‌తో నవంబరు 21, 1963న ప్రారంభ విమానం ప్రారంభించబడింది.

     డా. విక్రమ్ సారాభాయ్ NASA వంటి ఇతర ప్రముఖ దేశ అంతరిక్ష సంస్థతో నిరంతరం చర్చలు జరిపారు. అతని ప్రయత్నాల కారణంగా జూలై 1975 – జూలై 1976 మధ్యకాలంలో శాటిలైట్ ఇన్‌స్ట్రక్షనల్ టెలివిజన్ ప్రయోగం (SITE) ప్రారంభించారు.

     1956లో అహ్మదాబాద్‌లో కమ్యూనిటీ సైన్స్ సెంటర్‌ను Vikram Sarabhai స్థాపించారు. దీనిని విక్రమ్ ఎ సారాభాయ్ కమ్యూనిటీ సైన్స్ సెంటర్ (VASCSC) అని పిలుస్తారు. సారాభాయ్ భారతీయ ఉపగ్రహాన్ని తయారు చేయడానికి మరియు ప్రయోగించడానికి ఒక ప్రాజెక్ట్‌ ను కూడా ప్రారంభించాడు.

    Vikram Sarabhai భారతదేశపు మొట్టమొదటి ఉపగ్రహం ఆర్యభట్టను ప్రయోగించడానికి చాలా ప్రయతించాడు. కానీ దురదృష్టవశాత్తు, ఉపగ్రహాన్ని ప్రయోగించడానికి నాలుగు సంవత్సరాల ముందు అతను మరణించాడు.

మరణం

     డిసెంబర్ 30, 1971న చివరగా ఏపీజే అబ్దుల్ కలాంతో టెలిఫోన్‌లో మాట్లాడారు, మాట్లాడిన ఒక గంట తర్వాత, Vikram Sarabhai 52 సంవత్సరాల వయస్సులో త్రివేండ్రంలో (ప్రస్తుతం తిరువనంతపురం) గుండెపోటు కారణంగా మరణించారు. అతని మృతదేహాన్ని అహ్మదాబాద్‌లో దహనం చేశారు.

మరణాంతరం

• కేరళ రాష్ట్ర రాజధాని తిరువనంతపురం (త్రివేండ్రం) లో ఉన్న లాంచ్ వెహికల్ డెవలప్‌మెంట్ కోసం ఇండియన్ స్పేస్ రీసెర్చ్ ఆర్గనైజేషన్ యొక్క ప్రధాన సదుపాయం అయిన విక్రమ్ సారాభాయ్ స్పేస్ సెంటర్ (VSSC) అతని జ్ఞాపకార్థం పేరు పెట్టబడింది.
• అతని మొదటి వర్ధంతి (30 డిసెంబర్ 1972) సందర్భంగా భారత పోస్టల్ డిపార్ట్‌మెంట్ స్మారక పోస్టల్ స్టాంపును విడుదల చేసింది.
• అతని గౌరవార్థం 2019 సెప్టెంబర్ 20న చంద్రుని దక్షిణ ధ్రువం దగ్గర దిగాల్సిన భారతదేశం యొక్క మూన్ మిషన్ చంద్రయాన్-2 లోని ల్యాండర్‌కు విక్రమ్ అని పేరు పెట్టారు.
• గుజరాత్‌లోని అహ్మదాబాద్‌లో ఉన్న Vikram Sarabhai కమ్యూనిటీ సైన్స్ సెంటర్ (VASCSC) అతని పేరు మీద ఉంది. విక్రమ్ సారాభాయ్ 1960లలో ఈ సంస్థను స్థాపించారు.