చంద్రయాన్-3 (Chandrayaan-3) విజయవంతంగా చంద్రునిపై ల్యాండ్ అయ్యి చరిత్ర సృష్టించింది!!! చంద్రునిపై దక్షిణ ధ్రువ ప్రాంతాన్ని చేరుకున్న మొదటి దేశంగా భారత్ అవతరించింది. విక్రమ్ ల్యాండర్ August 23, 2023 సాయంత్రం 6:04 గంటలకు చంద్రుని దక్షిణ ధ్రువ ప్రాంతంలో మృదువైన మరియు విజయవంతమైన ల్యాండింగ్ చేసింది.
భారతదేశం చంద్రుడిపై అధ్యయనానికి Indian Space Research Organisation (ISRO) నుండి చేపట్టిన 3వ మిషన్ చంద్రయాన్-3 (Chandrayaan-3). ISRO చరిత్రలోనే అత్యంత క్లిష్టమైన, భారీ ప్రయోగం ఈ చంద్రయాన్-3. ఈ ప్రాజెక్ట్ కి అయిన ఖర్చు దాదాపు రూ.613 కోట్లు. చంద్రయాన్-3 మిషన్ కోసం ఇస్రోకు చెందిన సిబ్బంది మాత్రమే కాకుండా యావత్ భారతీయులు ఈ ప్రయోగం విజయం కోసం ఎదురుచూశారు. 2019వ సంవత్సరంలో ప్రయోగించిన చంద్రయాన్-2 (Chandrayaan-2) చివరి నిమిషంలో విఫలమైన విషయం అందరికి తెలిసిందే. చంద్రుడి ఉపరితలం మీద దక్షిణ ధ్రువంపై (South Pole) దిగుతూ ల్యాండర్ (Lander) అవరోహణ సమయంలో నియంత్రణ మరియు కమ్యూనికేషన్ కోల్పోయింది, ఇది చంద్రుని ఉపరితలంపై క్రాష్‌కు దారితీసింది. చంద్రయాన్ 2 సమయంలో చేసిన లోపాలను సవరించుకొని వాటి నుండి పాఠాలు నేర్చుకొని… ఈసారి రెట్టించిన ఉత్సాహంతో చంద్రయాన్-3ను చేపట్టారు ఇస్రో శాస్త్రవేత్తలు.
ఇప్పటి వరకూ చంద్రుడి ఉపరితలంపై విజయవంతంగా సాఫ్ట్ ల్యాండింగ్ (Soft Landing) చేసిన దేశాలు అమెరికా (USA), రష్యా (Russia), చైనాలు (China). ఇప్పుడు భారత్ (India) కూడా చంద్రుపై సాఫ్ట్ ల్యాండింగ్ చేసిన నాలుగో దేశంగా గుర్తింపు పొందింది. అంతే కాకుండా దక్షిణ ధ్రువం వద్ద దిగిన తొలి దేశంగా భారత్ చరిత్ర సృష్టించింది. జులై 14న భారతీయుల ఆశలు, ఆకాంక్షలను మోస్తూ బాహుబలి రాకెట్ LMV-M4 చంద్రయాన్-3ని నింగిలోకి తీసుకెళ్లగా… 42 రోజుల తర్వాత చంద్రుడిపై విజయవంతంగా ల్యాండ్ అయ్యింది.
శ్రీహరికోటలోని సతీష్ ధావన్ స్పేస్ సెంటర్ నుండి మీడియం-లిఫ్ట్ లాంచ్ వెహికల్ మార్క్-పై నుండి జూలై 14, 2023న, 5:05 am EDT (0905 GMT లేదా 2:35 pm స్థానిక సమయం జూలై 14) చంద్రునిపైకి పంపబడింది. III (LVM3) రాకెట్.
చంద్రయాన్-3 ఆగస్టు 23, 2023న ఉదయం 8:33 ET (1233 GMT లేదా భారతదేశ ప్రామాణిక కాలమానం ప్రకారం సాయంత్రం 6:04)కి చంద్రుని దక్షిణ ధ్రువం దగ్గర విజయవంతంగా ల్యాండ్ అయింది.
Chandrayaan-3 మునుపటి మిషన్‌లో ఎదురైన అడ్డంకులను ఎలా అధిగమించింది?
2019లో చంద్రయాన్-2 మిషన్ ల్యాండింగ్ వైఫల్యం తర్వాత చంద్రయాన్-3 విజయవంతమైన ల్యాండింగ్ జరిగింది. చంద్రయాన్-2 యొక్క విక్రమ్ ల్యాండర్ అవరోహణ సమయంలో నియంత్రణ మరియు కమ్యూనికేషన్ కోల్పోయింది, ఇది చంద్రుని ఉపరితలంపై క్రాష్‌కు దారితీసింది.
చంద్రయాన్-2 మిషన్ నుండి పాఠాలు చంద్రయాన్-3కి ఉపయోగపడ్డాయి, సంభావ్య సమస్యలను అంచనా వేయడానికి మరియు తగ్గించడానికి “వైఫల్యం-ఆధారిత” రూపకల్పన విధానంపై దృష్టి సారించింది. ల్యాండర్ కాళ్లను బలోపేతం చేయడం, ఇంధన నిల్వలను పెంచడం మరియు ల్యాండింగ్ సైట్ ఫ్లెక్సిబిలిటీని పెంచడం వంటి కీలకమైన మార్పులు ఉన్నాయి.
చంద్రయాన్-2 సమయంలో విజయవంతం కాని ల్యాండింగ్ నుండి ‘నేర్చుకున్న పాఠాల’ ఆధారంగా చంద్రయాన్-3 నిర్మిస్తుందని ఇస్రో బిజినెస్ స్టాండర్డ్‌తో తెలిపింది .
‘ఆప్టిమైజ్ చేయబడిన పేలోడ్ కాన్ఫిగరేషన్‌లు, మెరుగైన ల్యాండర్ సామర్థ్యాలు మరియు ఇప్పటికే ఉన్న (స్పేస్‌క్రాఫ్ట్) వనరులను ఉపయోగించడంతో, మిషన్ గత సవాళ్లను పరిష్కరిస్తుంది’ అని చంద్రయాన్-3కి ఇస్రో యొక్క విధానం గురించి బిజినెస్ స్టాండర్డ్ రాసింది.
ఉదాహరణకు, చంద్రయాన్-3 ఆర్బిటర్‌ను చేర్చకుండా దాని మిషన్ డిజైన్‌ను సులభతరం చేస్తుంది. ముందున్న మిషన్, చంద్రయాన్-2, ప్రొపల్షన్ మాడ్యూల్, రోవర్ మరియు ల్యాండర్ నుండి భూమికి అన్ని కమ్యూనికేషన్‌లను నిర్వహిస్తుంది.
Chandrayaan-3 ని చంద్రునిపైకి తీసుకెళ్లే ప్రొపల్షన్ మాడ్యూల్‌లో తొమ్మిది మందిని మోసుకెళ్లే చంద్రయాన్-2 యొక్క ఆర్బిటర్‌కు విరుద్ధంగా, ఒకే సైన్స్ పరికరం మాత్రమే ఉంటుంది. ఇది ప్రొపల్షన్ మాడ్యూల్ చేసే పనిని సులభతరం చేస్తుంది, ఇంజనీర్లు రోవర్ మరియు ల్యాండర్‌ను చంద్రునిపైకి తీసుకురావడంలో దాని కీలక పాత్రపై దృష్టి పెట్టడానికి వీలు కల్పిస్తుంది.
చంద్రయాన్-3 ల్యాండర్‌లో కీలకమైన నవీకరణలు కూడా ఉన్నాయి. ల్యాండర్ అవరోహణ సమయంలో ఉపరితలంపై అడ్డంకులను నివారించడంలో సహాయపడటానికి ఉద్దేశించిన రెండు ‘ల్యాండర్ హజార్డ్ డిటెక్షన్ మరియు ఎగవేతన్ కెమెరాలు’ ఉన్నాయని ఇస్రో పేర్కొంది. చంద్రయాన్-2 అటువంటి కెమెరాను మాత్రమే తీసుకువెళ్లింది మరియు చంద్రయాన్-3 కెమెరాలు మునుపటి మిషన్ కంటే మరింత పటిష్టంగా ఉండాలనే లక్ష్యంతో ఉన్నాయి.
Chandrayaan-3 చంద్రుడి ఉపరితలంపైకి ఎలా వచ్చింది?
లిఫ్టాఫ్ నుండి టచ్‌డౌన్ వరకు, చంద్రయాన్-3ని చంద్రుని ఉపరితలంపై ఉంచడానికి దాదాపు 40 రోజులు పట్టింది.
ఈ మిషన్ జూలై 14, 2023న భారతదేశం యొక్క LVM3 రాకెట్‌లో ప్రయోగించడంతో ప్రారంభమైంది, ఇది దేశం యొక్క హెవీ లిఫ్ట్ వాహనం, ఇది దాదాపు 8 మెట్రిక్ టన్నుల తక్కువ-భూమి కక్ష్యలో ఉంచగలదు. (పోలిక కోసం, SpaceX ఫాల్కన్ 9 రాకెట్ దాదాపు 23 మెట్రిక్ టన్నులను తక్కువ-భూమి కక్ష్యకు ఎత్తగలదు)
LVM3 వ్యోమనౌక మరియు జతచేయబడిన ప్రొపల్షన్ మాడ్యూల్‌ను గ్రహం పైన సుమారు 36,500 కిలోమీటర్ల (22,700 మైళ్ళు) ఎత్తులో ఉన్న అపోజీ లేదా హై పాయింట్‌తో పొడుగుచేసిన భూమి కక్ష్యలో ఉంచింది. ప్రొపల్షన్ మాడ్యూల్ చంద్ర కక్ష్యలోకి బదిలీ చేయడానికి ముందు దాని కక్ష్యను చాలాసార్లు పెంచింది.
చంద్రుని వద్ద, ప్రొపల్షన్ మాడ్యూల్ చంద్రయాన్-3ని వృత్తాకార, 100-కిలోమీటర్ల (62-మైలు) కక్ష్యకు చేరుకునే వరకు తగ్గించింది. అక్కడ, రెండు వాహనాలు విడిపోయాయి, ల్యాండర్ చంద్రుని యొక్క దక్షిణ ధ్రువ ప్రాంతంలో నిర్మూలించబడి, తాకింది. సంప్రదింపు సమయంలో, ల్యాండర్ సెకనుకు 2 మీటర్ల కంటే తక్కువ నిలువుగా మరియు సెకనుకు 0.5 మీటర్లు అడ్డంగా (వరుసగా సెకనుకు 6.5 మరియు 1.6 అడుగులు) కదులుతుందని అంచనా వేయబడింది.
Chandrayaan-3 ప్రధాన ల్యాండింగ్ సైట్ దక్షిణ ధ్రువ ప్రాంతంలో, భూమి నుండి చూసినట్లుగా చంద్రుని దిగువ-కుడి వైపున ఉంది.
చంద్రునిపై Chandrayaan-3 ఏమి చేస్తుంది?
ల్యాండింగ్ అయిన కొద్దిసేపటికే, చంద్రయాన్ -3 ల్యాండర్ యొక్క ఒక వైపు ప్యానెల్ విప్పుతుంది, ఇది రోవర్ కోసం ర్యాంప్‌ను సృష్టిస్తుంది. ల్యాండర్ నుండి రోవర్ ఉద్భవించి, ర్యాంప్‌పైకి వెళ్లి, చంద్ర వాతావరణాన్ని అన్వేషించడం ప్రారంభిస్తుంది.
సౌరశక్తితో నడిచే ల్యాండర్ మరియు రోవర్ తమ పరిసరాలను అధ్యయనం చేయడానికి దాదాపు రెండు వారాల సమయం పడుతుంది. అవి చల్లటి చంద్ర రాత్రిని తట్టుకునేలా రూపొందించబడలేదు. రోవర్ భూమితో నేరుగా కమ్యూనికేట్ చేసే ల్యాండర్‌తో మాత్రమే కమ్యూనికేట్ చేయగలదు. చంద్రయాన్-2 ఆర్బిటర్‌ను ఆకస్మిక కమ్యూనికేషన్ రిలేగా కూడా ఉపయోగించవచ్చని ఇస్రో చెబుతోంది.
Chandrayaan-3 మిషన్ లక్ష్యాలు
చంద్రయాన్-3 యొక్క మూడు ప్రధాన లక్ష్యాలు ఉపరితలంపై సురక్షితంగా దిగడం, రోవర్ కార్యకలాపాలను ప్రదర్శించడం మరియు సైట్‌లో శాస్త్రీయ ప్రయోగాలు చేయడం, అధికారిక వెబ్‌సైట్ ప్రకారం.
NASA ప్రకారం, చంద్రయాన్-3 విక్రమ్ (శౌర్యం) ల్యాండర్ మరియు ప్రగ్యాన్ (సంస్కృతంలో వివేకం) రోవర్ అనే సౌరశక్తితో నడిచే రోవర్‌ను చంద్రుని యొక్క దక్షిణ ధృవానికి తీసుకువెళ్లడానికి ప్రొపల్షన్ మాడ్యూల్‌ని మిషన్ కోరింది.
అప్పుడు మాడ్యూల్ చంద్ర కక్ష్యలోకి ప్రవేశించింది మరియు ఉపరితలం నుండి 60 మైళ్ల (100 కిమీ) ఎత్తులో సుమారుగా వృత్తాకార మార్గంలోకి ప్రవేశించింది. అప్పుడు ల్యాండర్ మాడ్యూల్ నుండి వేరు చేయబడింది మరియు ఉపరితలంపై మృదువైన ల్యాండింగ్ కోసం లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది, ఆగస్టు 23, 2023న దీనిని సాధించింది.
ల్యాండర్ మరియు రోవర్ 14 భూమి రోజుల పాటు (చంద్రునిపై ఒక రోజు) ఉపరితలంపై సైన్స్‌ను సేకరిస్తాయి, అయితే ప్రొపల్షన్ మాడ్యూల్ దాని స్వంత సైన్స్ ప్రయోగం కోసం మన గ్రహం వైపు చూస్తుంది.
అంతరిక్ష నౌక ప్యాకేజీ (రోవర్, ల్యాండర్ మరియు ప్రొపల్షన్ మాడ్యూల్) మిషన్ లక్ష్యాలను చేరుకోవడానికి ‘అధునాతన సాంకేతికతలను’ కలిగి ఉందని ఇస్రో తెలిపింది. ఉదాహరణలలో రోవర్‌లో ప్రమాదాన్ని గుర్తించడం మరియు నివారించడం, మృదువైన టచ్‌డౌన్‌ను లక్ష్యంగా చేసుకోవడానికి ల్యాండింగ్ లెగ్ మెకానిజం మరియు చంద్రునిపై ఎత్తు మరియు వేగాన్ని అంచనా వేయడానికి ఆల్టిమీటర్‌లు మరియు వేగ పరికరాలు ఉన్నాయి.
చంద్రుని పరిస్థితులను అనుకరించడానికి ఇస్రో అనేక సాంకేతిక పరీక్షలను నిర్వహించింది, చంద్రుని మాదిరిగానే చల్లని ఉష్ణోగ్రతలలో పరికరాలను నానబెట్టడం లేదా వివిధ ల్యాండింగ్ పరిస్థితులలో అనుకరణ ఉపరితలంపై ల్యాండర్ లెగ్ టెస్ట్ చేయడం వంటి విషయాలపై దృష్టి సారించింది.
రోవర్‌లో రెండు పేలోడ్‌లు ఉన్నాయి
- లేజర్ ప్రేరిత బ్రేక్‌డౌన్ స్పెక్ట్రోస్కోప్ (LIBS): ఉపరితలం యొక్క రసాయన మరియు ఖనిజ కూర్పును నిర్ణయిస్తుంది.
- ఆల్ఫా పార్టికల్ ఎక్స్-రే స్పెక్ట్రోమీటర్ (APXS): ఉపరితలం యొక్క మూలక కూర్పును నిర్ణయిస్తుంది. రోవర్ వేటాడే మూలకాలుగా మెగ్నీషియం, అల్యూమినియం, సిలికాన్, పొటాషియం, కాల్షియం, టైటానియం మరియు ఐరన్‌లను ఇస్రో ప్రత్యేకంగా పేర్కొంది.
ల్యాండర్‌లో నాలుగు పేలోడ్‌లు ఉన్నాయి
‘ల్యాండర్… సాధారణంగా బాక్స్ ఆకారంలో ఉంటుంది, నాలుగు ల్యాండింగ్ కాళ్లు మరియు నాలుగు ల్యాండింగ్ థ్రస్టర్‌లతో ఉంటుంది’ అని నాసా డిజైన్ గురించి రాసింది. దాని సుమారు 3,900 – పౌండ్ (1,752 – కిలోగ్రామ్) ద్రవ్యరాశిలో రోవర్ కోసం 57 పౌండ్లు (26 కిలోలు) ఉంటాయి.
- రేడియో అనాటమీ ఆఫ్ మూన్ బౌండ్ హైపర్‌సెన్సిటివ్ అయానోస్పియర్ మరియు అట్మాస్పియర్ (రాంభ): కాలక్రమేణా స్థానిక గ్యాస్ మరియు ప్లాస్మా వాతావరణం ఎలా మారుతుందో కొలుస్తుంది.
- చంద్ర ఉపరితల థర్మోఫిజికల్ ప్రయోగం (ChaSTE): ఉపరితలం యొక్క ఉష్ణ లక్షణాలను అధ్యయనం చేస్తుంది.
- లూనార్ సీస్మిక్ యాక్టివిటీ కోసం సాధనం (ILSA): సబ్‌సర్ఫేస్ క్రస్ట్ మరియు మాంటిల్‌ను వివరించడానికి ల్యాండింగ్ సైట్‌లో భూకంప కార్యకలాపాలను కొలుస్తుంది.
- లేజర్ రెట్రో రిఫ్లెక్టర్ అర్రే (LRA): చంద్రుని శ్రేణి అధ్యయనాలను అనుమతించే NASA అందించిన రెట్రో రిఫ్లెక్టర్. లేజర్ రేంజింగ్ అనేది రిఫ్లెక్టర్‌ను లేజర్‌తో జాప్ చేయడం మరియు సిగ్నల్ తిరిగి బౌన్స్ అవ్వడానికి పట్టే సమయాన్ని కొలిచే ప్రక్రియ. NASA ఇప్పటికీ అపోలో ప్రోగ్రామ్ సమయంలో మిగిలిపోయిన రెట్రో రిఫ్లెక్టర్లను ఉపయోగించి చంద్రునికి దూరాన్ని కొలుస్తుంది.
ప్రొపల్షన్ మాడ్యూల్
ప్రొపల్షన్ మాడ్యూల్ ‘ఒక వైపున ఒక పెద్ద సోలార్ ప్యానెల్ మరియు పైన పెద్ద సిలిండర్ అమర్చబడిన బాక్స్ లాంటి నిర్మాణం… ఇది ల్యాండర్‌కు మౌంటు స్ట్రక్చర్‌గా పనిచేస్తుంది’ అని NASA చెప్పింది. ప్రొపల్షన్ మాడ్యూల్ 2.2 టన్నుల కంటే ఎక్కువ (ద్రవ్యరాశిలో 2 టన్నులు)
మాడ్యూల్ యొక్క ఏకైక ప్రయోగం స్పెక్ట్రో-పోలరిమెట్రీ ఆఫ్ హ్యాబిటబుల్ ప్లానెట్ ఎర్త్ (SHAPE) పరిశోధన, ఇది ఎక్సోప్లానెట్ శోధనలకు సహాయపడుతుంది . ప్రకృతి ప్రకారం, ఈ ప్రయోగం ‘భూమి ప్రతిబింబించే కాంతి ధ్రువణతపై డేటాను సేకరిస్తుంది, తద్వారా పరిశోధకులు ఇలాంటి సంతకాలు ఉన్న ఇతర గ్రహాల కోసం వెతకవచ్చు’.
FAQ’S
ప్ర: చంద్రయాన్– 3ని ఏ సంస్థ ప్రారంభించింది?
చంద్రాయన్- 3 మిషన్‌ను భారత అంతరిక్ష పరిశోధన సంస్థ (ఇస్రో) ప్రారంభించింది.
ప్ర: భారత రూపాయలలో చంద్రయాన్– 3 బడ్జెట్ ఎంత?
ఇస్రో ప్రకారం చంద్రయాన్- 3 బడ్జెట్ దాదాపు రూ.615 కోట్లు.
ప్ర: చంద్రయాన్ -3 ల్యాండర్ మరియు రోవర్ పేరు ఏమిటి?
చంద్రయాన్- 3 ల్యాండర్‌కు ‘విక్రమ్’, రోవర్‌కు ‘ప్రజ్ఞాన్’.
ప్ర. చంద్రయాన్– 3 ప్రయోజనం ఏమిటి?
చంద్రుని కూర్పు మరియు భూగర్భ శాస్త్రాన్ని రోవర్ అధ్యయనం చేస్తుంది, ఇది చంద్రుని గతం మరియు వర్తమానం గురించి మరింత సమాచారాన్ని శాస్త్రవేత్తలకు అందిస్తుంది. చంద్రయాన్-3 చంద్రుని పర్యావరణం గురించి మరింత తెలుసుకోవడానికి శాస్త్రీయ ప్రయోగాలు చేస్తుంది, దాని చరిత్ర, భూగర్భ శాస్త్రం మరియు వనరుల సంభావ్యతతో సహా, అంతరిక్ష నౌకను అక్కడ ల్యాండ్ చేయడం దాని ప్రాథమిక లక్ష్యంతో పాటు.
